Trong kinh Tứ Thập Nhị Chương đức Phật cũng đã từng dạy: “Người xuất gia ra khỏi dục lạc của thế gian, chẳng khác nào người khạc đàm dãi nhổ xuống đất.” Khi khạc đàm dãi nhổ xuống đất rồi, chúng ta có muốn ngó lại nó không ? Chắc gớm lắm, không muốn ngó lại. Ngó lại còn không muốn, huống nữa lấy tay sờ, lấy lưỡi liếm. Cũng thế, người đã xuất gia, thấy rõ những cái dở, cái xấu, cái hại của thế gian, thì phải dứt khoát vượt ra khỏi trần lao để làm lợi ích cho mọi người.

Một hôm, Thiền sư Nghi Sơn tắm, vì nước nóng quá nên Ngài gọi đệ tử đem nước lạnh cho thêm vào. Chú đệ tử châm thêm nước lạnh thấy nước vừa đủ ấm để tắm, còn dư chút ít nước lạnh chú đem ra ngoài đổ bỏ. Thiền sư thấy vậy, không hài lòng vì sự phí phạm của người đệ tử nên nói:

Có anh nông dân nọ chuyên nghề làm ruộng để nuôi sống bản thân và gia đình. Hằng ngày anh lam lũ vất vả ngoài đồng từ sáng sớm tinh mơ cho đến khi trời tối mịt mới về nhà, thế mà gia đình vẫn nghèo khó, thiếu trước hụt sau. Năm nào lỡ bị thiên tai lũ lụt xảy ra thì gia đình nhà anh phải chịu cảnh thiếu ăn, thiếu mặc, nợ nần chồng chất.

Chúng ta còn nhớ khi Đức Phật về thăm thành Ca Tỳ La Vệ, vua Tịnh Phạn cho bảy vương tử theo Phật xuất gia để hỗ trợ Ngài. Những vị này có tiền đồ xán lạn, nhưng họ đã quyết lòng tu theo Phật thì họ sẵn sàng rời bỏ những gì quý giá trên cuộc đời, giống như Phật đã từ bỏ địa vị, danh vọng và quyền lợi vật chất.

Chữ nhẫn trong đạo Phật nghĩa là có sức chịu đựng, có sức an nhẫn. An nhẫn những điều trái tai, gai mắt, chúng ta không tức giận, không bực bội. An nhẫn được những sự đòi hỏi, những nhu cầu thèm khát của thân, chúng ta đều an nhẫn được. An nhẫn được hoàn cảnh khó khăn, thời tiết nóng lạnh bất thường. Nên chữ nhẫn nhục trong nhà Phật nói lên một sức chịu đựng mạnh mẽ phi thường. Như có người chọc giận mình, làm trái ý mình thì chúng ta mạnh mẽ làm chủ, đừng để cơn sân dấy lên, hiện ra ở miệng, ở tay. Do đó phải có sức chịu đựng cứng cỏi, gan dạ, không thể yếu đuối được.

Trong Kinh tạng Pàli, có câu nói khá tế nhị nhưng rất thực tế: “Các dục vui ít, khổ nhiều, não nhiều, sự nguy hiểm càng nhiều hơn”. Đây là câu nói đúc kết sự chứng nghiệm của Đức Phật về sự thật khổ đau của cuộc đời, thường được Ngài sử dụng để khuyên nhắc các Tỷ – kheo chế ngự các ham muốn giác quan, sống nếp sống thiếu dục tri túc, không còn bị quay cuồng bởi các động cơ dục lạc, thuận tiện cho việc tu tập hướng đến giải thoát hoàn toàn mọi trói buộc khổ đau.

Có một vài cư sĩ đến tham vấn tôi, họ hỏi rằng: Thầy tu theo trường phái nào, Tịnh độ, Thiền hay Mật…?

Hồi xưa Âu Dương Tu là một quan lớn của nhà Tống. Ông đóng cửa miệt mài học hành, chịu cực chịu khổ, thiếu thốn trăm bề, kết quả được đỗ đạt cao. Sau ông được bổ nhiệm chức vụ quan trọng trong triều đình nhà Tống. Gia đình ông có đặc điểm gia giáo thế này.

Một hôm thiền sư Huệ Nam và thiền sư Văn Duyệt cùng đi hành cước, ngang vùng đó thấy một tăng sĩ cũng đi hành cước. Vị ấy mang gánh đồ đạc quá nhiều, chẳng những mang gánh mà còn thuê người mang gánh phụ nữa. Thấy thế ngài Văn Duyệt quở, kẻ hành cước cần phải buông bỏ càng nhiều càng tốt, tại sao phải cưu mang cực khổ đến như vậy, làm sao học đạo?

Làm điều lành mà quên cái ta thì mới có phước lớn, còn làm mà chấp vào cái ta thì phước sẽ bị tổn bớt.

Niềm tin và sự tỉnh giác của người con Phật do đâu mà có?

Một hôm, Phật ở nước Xá Vệ, rừng cây Kỳ Đà, vườn ông Cấp Cô Độc, tôi nghe như vầy:

Thiền sư Huệ Nam lúc ở Phần Đàm được Thiền sư Hoài Trung chia phần tiếp độ chúng tăng. Sau, Sư đến chùa Phước Nghiêm được Thiền sư Hiền Cữ làm thư ký. Chợt Thiền sư Hiền Tịch, quận thú thỉnh Thiền sư Từ Minh đến trụ trì. Sư nghe Từ Minh luận nói, phần nhiều chê các nơi mỗi điều đều thuộc tà giải. Chính chỗ Sư được mật chỉ ở Phần Đàm cũng bị loại bỏ.

Pháp Diễn, Nghĩa Hoài cùng hơn mười bảy người đồng đến tham học với Thiền sư Qui Tỉnh ở huyện Diệp. Qui Tỉnh vừa thấy liền trách mắng:

Đức Phật khi còn tu Bồ Tát hạnh, làm một vị Tiên ở trong núi sâu, trọn ngày hành đạo, muốn cầu kinh điển Đại thừa mà không nghe biết ở đâu có.